Wolfs, Johannes Martinus (Jan)

Jan Wolfs

Geboren op 18 februari 1921 te Oisterwijk als oudste kind (uit gezin van elf kinderen) van landbouwer Cornelis Wolfs (Moergestel 15 april 1891-Oisterwijk 16 mei 1985) en Petronella Hendrika de Kort (Oisterwijk 22 januari 1891-3 januari 1963). Hij huwde met Cornelia Maria (Corry) Couwenberg (Haaren 22 november 1921-Oisterwijk 12 mei 2011) met wie hij twee zonen en een dochter kreeg. Hij zat in Oisterwijk op de kleuterschool bij zuster Lena. Vervolgens doorliep hij de Joannes van Oisterwijkschool aan de Kerkstraat. Volgens socialist Joep van de Mierde was Jan Wolfs in zijn jeugdjaren de ‘ergste lastpak’ van een ‘bende’, die kinderen van de neutrale OSV-school stond op te wachten om ze een aframmeling te geven. Of deze anekdote op waarheid berust is niet te achterhalen. Wel dat Jan Wolfs zijn jeugdjaren afrondde met een met goed gevolg afgelegd examen in april 1938 aan de lagere RK Landbouwschool te Udenhout. Kort voor de oorlog volgde hij de middelbare landbouwschool in Boxtel, waar hij in het voorjaar van 1940 zijn diploma haalde. Vervolgens heeft hij anderhalf jaar thuis op de boerderij (Kerkhovensestraat 3) gewerkt. In augustus 1941 startte hij als medewerker op het bureau voedselvoorziening in Tilburg. In de oorlogsjaren was hij secretaris van de Jonge Boerenstand en kon bij de april-mei stakingen van 1943 ternauwernood aan arrestatie door de Duitsers ontkomen. Door een goed woordje van burgemeester Verwiel of, zo willen andere bronnen, dankzij het optreden van de Oisterwijkse politie, werd op het laatste moment voorkomen dat Wolfs en Kees Scheffers als bestuursleden van Jonge Boerenstand werden opgepakt. Althans dat beweerde de respectievelijk burgemeester en dokter Desain. Uit het verhaal van de familie Wolfs blijkt dat Jan Wolfs gewaarschuwd was en zo'n drie dagen ondergedoken zat in een kippenhok in Heukelom (nu: boerderij Van Riel aan Laag Heukelomseweg). Jan Wolfs was tot 1947 voorzitter van die standsorganisatie. Na de oorlog volgde hij cursussen boekhouding. Hij huwde in 1947 en verhuisde met zijn vrouw in oktober van dat jaar naar de Burg. Canterslaan 20. Vanaf oktober 1950 werkte hij als administrateur bij het consulentschap voor de bijenteelt. Dat zou hij zijn leven lang blijven doen, tot hij op 1 januari 1983 gebruik maakte van een VUT-regeling. Direct na de oorlog meldde hij zich als lid van de KVP en kwam onmiddellijk in het plaatselijke bestuur. Vanaf 2 september 1946 was hij raadslid en zou dat bijna 42 jaar lang blijven, waarvan bijna dertig jaar als wethouder (september 1958-februari 1988). Beide termijnen zijn een record in de Oisterwijkse politiek. Wolfs versloeg met zijn 41,5 jaar raadslid nipt Jan Rijpperda, die 41 jaar raadslid is geweest. Een van Wolfs’ eerste wapenfeiten in de gemeenteraad was in maart 1947 zijn pleidooi voor de aansluiting van ‘zijn’ Kerkhoven op het elektriciteitsnet. De KVP-afdeling Oisterwijk spatte in 1953 uit elkaar vanwege een ruzie tussen de middenstand en de arbeiders over de samenstelling van de kieslijst. De arbeiders splitsten zich onder leiding van Willem van der Aa af en begonnen een eigen lijst. De boeren en middenstanders van de KVP kozen vervolgens ook voor een eigen lijst onder aanvoering van wethouder Willem Verhoeven. Wolfs kwam in 1958 ook uit op de lijst Verhoeven en toen Verhoeven aangaf als wethouder te willen stoppen, werd Jan Wolfs zijn opvolger. Vanaf 1962 heette de lijst Verhoeven daarom ‘lijst Wolfs’. Wolfs begon met de portefeuille openbare werken, maar als voorzitter van de Stichting voor Recreatie, Sport en Lichamelijke Opvoeding stond hij ook aan de wieg van het gemeentelijk sportpark, de uitbreiding van het Staalbergven en de bouw van de sporthallen De Wouwers en De Leije. Decennialang domineerden de lokale lijsten Wolfs en Van der Aa de Oisterwijkse politiek. Toen in 1978 uit de lokale partijen in Oisterwijk een CDA-afdeling ontstond, werd wethouder Jan Wolfs gekozen tot lijsttrekker. Na het plotseling overlijden van wethouder Willem van der Aa in 1973, nam Jan Wolfs zijn portefeuille volkshuisvesting over en werd hij tevens loco-burgemeester. Net als Van der Aa combineerde Jan Wolfs deze wethoudersportefeuille met het voorzitterschap van de woningbouwvereniging St. Joseph. Zijn ‘twee petten’ lokten in de roerige jaren zeventig en tachtig kritiek uit van progressief Oisterwijk. Maar zelf zag hij er alleen maar voordelen in: als woningbouwvereniging moet je immers toestemming van de gemeente krijgen voor woningbouw en je moet grond kunnen kopen van de gemeente. De werkgroep Wonen, waarvan PvdA-man Ralph Russ voorzitter was, organiseerde in mei 1980 een demonstratie voor een beter volkshuisvestingsbeleid. Wethouder Wolfs kreeg een petitie met vragen en aanbevelingen én een taart. De vragen werden nooit beantwoord en de taart at hij ook niet zelf op. Wel liet het gemeentebestuur de demonstranten door ‘stille’ rechercheurs in de gaten houden. In de werkgroep Wonen stond Wolfs te boek als ‘Jantje verdeel en Jantje heers’. In het weekblad Kerkklokje kondigde Wolfs aan dat hij per 1 januari 1987 geen voorzitter meer zou zijn van de woningbouwvereniging. Op de vraag van de verslaggever of dit te maken had met het wetsvoorstel van staatssecretaris Brokx om gemeentelijke bestuurders uit te sluiten als bestuursleden van woningbouwverenigingen, antwoordde Wolfs met een pertinent ‘neen’. Maar na zijn aftreden als wethouder (1988) bleek hij gewoon (weer?) voorzitter van St. Joseph. Tot 1990 berustte de leiding van de woningbouwvereniging bij het dagelijks bestuur, in 1990 kwam er een directeur (Hans Hulsbosch). Als uitvloeisel van de democratiseringsbeweging kwam er in 1995 ook een huurdersraad. In 1990 nam St. Joseph 500 gemeentewoningen in Oisterwijk over en op 1 januari 1994 240 woningen uit Moergestel. Op 11 juli 1997 nam Wolfs afscheid als voorzitter van St. Joseph. Wethouder Wolfs was de grote roerganger bij de totstandkoming van nieuwbouwwijk Pannenschuur. Het uitbreidingsplan Pannenschuur startte in 1968, de gemeente maakte met een projectbureau uit Rotterdam en woningbouwvereniging St. Joseph een bestemmingsplan. Het ‘bouwteam Pannenschuur’ had als voorzitter Jan Wolfs. Aanvankelijk keurde de provincie het bestemmingsplan af, maar in 1978 verschenen de eerste woningen in deze nieuwbouwwijk. Vijf jaar daarvoor had Wolfs in het Westend al 175 woningen laten bouwen. Ook voor wat betreft ‘openbare werken’ had Jan Wolfs ‘twee petten’. Zijn broer had namelijk een groot aannemersbedrijf in de grond- en wegenbouw, gevestigd in de ouderlijke boerderij aan de Kerkhovensestraat. En dat bedrijf verrichtte vele opdrachten voor de gemeente Oisterwijk. Jan Wolfs was in de jaren zestig ook nog eens voorzitter van de middenstandvereniging. Ook in het culturele leven van Oisterwijk speelde Jan Wolfs een belangrijke rol. In de jaren vijftig was hij hoofdbestuurslid van de RK Kunstkring. Hij spaarde er niemand en veegde er met een grote bezem doorheen. Toen in 1967 de Stichting Openbaar Karnaval (SOK) werd opgericht werd wethouder Jan Wolfs daarvan voorzitter. In de jaren zestig woonde het gezin Wolfs aan de Scheepersdijk 15, vervolgens - toen de Bunders gereed kwam - in de Wildemanstraat 2 en vanaf 1978 aan de Merodelaan 10. Beginjaren tachtig werd verhuisd naar de Burg. Vogelslaan 86. In 1983 was Wolfs 25 jaar wethouder, dat was in gemeente nog nooit voorgekomen. Burgemeester Opheij bood de familie Wolfs een TV aan met ‘al die flauwekul eromheen’ (hij bedoelde: teletekst). In de raad was veel waardering voor de bestuurder Wolfs en zijn dossierkennis. Maar hij werd ook beoordeeld als een ‘rechtlijnig politicus’ (VVD-fractievoorzitter Van Roessel) en als iemand die politieke kritiek op zijn beleid al snel vertaalde naar persoonlijke kritiek (PvdA-fractievoorzitter Russ). Wolfs was een bekwaam maar autoritair bestuurder én een scherp debater in en buiten de raad. De progressieven van Oisterwijk die zich eind jaren tachtig tegen de sloop van villa De Huifkar (voor een nieuw gemeentekantoor) keerden, beet hij toe: ‘Jullie willen het oude behouden, jullie zijn niet progressief maar conservatief!’. Een keer stond echter de debater zelf met zijn mond vol tanden toen D66-raadslid Hans van der Meijs suggereerde dat de gemeenteraad misschien wethouder Wolfs maar eens een vliegticket cadeau moest doen om in China te gaan kijken hoe daar bestuurd werd. Wolfs hapte meteen via een interruptie: ‘Meneer Van der Meijs, dat kost de gemeenschap toch veel te veel geld’, waarop Van der Meijs repliceerde: ‘Maar voorzitter, ik dacht ook niet dat ik gezegd had dat de heer Wolfs een retourtje van de raad moest krijgen’. Jan Wolfs was als bestuurder een politiek dier: een slimme vos (met streken). ‘Jan met de negen neuzen’ (uitspraak collega-wethouder Thom van Rooij) had zichtbaar moeite de politiek vaarwel te zeggen. In 1995 bedankte hij als lid van ‘zijn’ CDA, maar toen in 1997 bij de herindeling Oisterwijk-Moergestel-Heukelom de partij Algemeen Belang van Moergestelnaar Noud Smits hem vroeg als lijstduwer, hapte hij weer toe. Hij sloot zelfs een terugkeer in de raad daarna niet uit. Echter om onduidelijke redenen bedankte hij vervolgens ook weer voor die partij. Jan Wolfs werd in 1983 Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en de eerste drager van de gouden speld van de gemeente Oisterwijk (vanwege zijn 40-jarig raadslidmaatschap in 1986). Hij woonde vanaf juli 2007 tot aan zijn dood in serviceflat Burghtweide. Jan Wolfs overleed op 18 december 2015 te Oisterwijk en werd op 24 december 2015 begraven op het Joanneskerkhof.